Portefeuillehouder

L. Grijsen

Rapportagedatum

1 augustus 2020

Website: omgevingswet.deventer

Op 1 januari 2022 moet de gemeente Deventer klaar zijn om te kunnen voldoen aan de wettelijke verplichtingen die voortvloeien uit de Omgevingswet. Dit betekent dat producten en diensten geleverd moeten kunnen worden (bijvoorbeeld een omgevingsvergunning) en dat de werkprocessen en systemen hiertoe zijn voorbereid. Verder moet er voldoende gekwalificeerd personeel beschikbaar zijn om deze producten en diensten ook daadwerkelijk te kunnen leveren en de organisatie daarop ingericht zijn. Tenslotte moeten de inwoners van de gemeente Deventer weten op welke dienstverlening en ondersteuning van de gemeente zij kunnen rekenen vanaf 1 januari 2022.

Maar dan zijn we er nog niet. Nadat de wet is ingegaan zullen we nog verder moeten door ontwikkelen. De wet en bijbehorende instrumenten bieden diverse mogelijkheden voor lokale afwegingen. Doordat in eerste instantie onder de nieuwe wet bestaande wetten en regels in stand blijven (de bruidsschat), kunnen we in de jaren 2022 en verder werken aan de invulling van eigen regels waar wij dat willen.

De implementatie Omgevingswet dient ervoor te zorgen dat alle voorgaande benodigde activiteiten worden uitgevoerd.

Genomen besluiten:

• Programmabegroting 2016 vastgesteld november 2015;
• 2e kwartaalrapportage 2018 vastgesteld;
• 1e kwartaalrapportage 2019 vastgesteld;
• Plan van aanpak Implementatie Omgevingswet "Expeditie Deventer" vastgesteld 4-4-2017;
• Vrijgave omgevingsvisie voor zienswijze d.d. 27 maart 2019
• Vrijgave bestemmingsplan stad en dorpen voor zienswijze d.d. 19 maart 2019
• Plan van Aanpak Implementatie Omgevingswet 2.0 d.d. juli 2019
• Omgevingsvisie d.d. 18 december 2019
• Bestemmingsplan stad en dorpen (met verbrede reikwijdte) d.d. juni 2020

Te nemen besluiten:
·   Nota van uitgangspunten voor het ontwikkelen van een omgevingsplan (Q1 2021, gemeenteraad),
·   Legesverordening (eind 2020, Gemeenteraad)
·   Legesverordening (eind 2021, Gemeenteraad)
·   Participatiebeleid en Participatieplicht buitenplanse afwijkingen (Q2 2020, Gemeenteraad)
·   Aanbesteding omgevingsplan software (eind 2020)
·   Mandatering en bevoegdheden (Q2 2021)

Het nieuwe Plan van Aanpak is vastgesteld. Per 1 januari 2019 is een nieuwe fase gestart, te weten de transitiefase. We werken op basis van 7 pijlers, te weten digitalisering, omgevingsvisie, omgevingsplan, processen, anders werken, participatie en monitoring.

De belangrijkste wijziging de afgelopen periode is het uitstel van de start Omgevingswet per 1 januari 2021. De ingangsdatum van de wet is uitgesteld naar 1 januari 2022. Zoals in de vorige kwartaalrapportage was aangegeven had dit ook onze sterke voorkeur. De hoofdreden voor de wijziging was dat het Digitaal Stelsel Omgevingswet niet op tijd stabiel was om de bijbehorende software aan te schaffen en hiermee als gemeente te oefenen.

Door de nieuwe ingangsdatum zal inhoudelijk het werk niet veranderen. We verwachten ook geen frictiekosten, wel kunnen door de langere termijnen de kosten iets toenemen. Per pijler zal de stand van zaken verder worden toegelicht.

Voor het opstellen en publiceren van omgevingsdocumenten (omgevingsplan en -visie) is specifieke software nodig. Dit geldt ook voor het maken en publiceren van toepasbare regels. De afgelopen tijd zijn we bezig geweest met de voorbereiding van de aanbesteding van deze nieuwe software. In het najaar zal de formele aanbestedingsprocedure naar verwachting starten. Als gevolg van de gewijzigde ingangsdatum kunnen we een zorgvuldige procedure doorlopen, waarbij we gebruik kunnen maken van een proefversie voordat we een definitieve keuze van leverancier maken. Hierbij trekken wij gezamenlijk op met Olst-Wijhe en Raalte.

Eén belangrijke wettelijke eis vanuit de Omgevingswet die per 1 januari 2022 gereed moet zijn, is het digitaal kunnen ontvangen van aanvragen om een omgevingsvergunning. De software die in het VTH-domein wordt gebruikt voor het ontvangen en behandelen van omgevingsvergunningen is in omgevingsdienst-verband aangeschaft. De aanpassingen in de huidige software wordt daarom in gezamenlijkheid opgepakt. Inmiddels is de koppeling gerealiseerd tussen de VTH-applicatie en het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO) in de testomgeving. De realisatie van de koppeling in de productie-omgeving zal op een later moment plaatsvinden. Ook moet in de toekomst aangesloten worden op de zgn. samenwerkingsfunctionaliteit in het DSO. Deze functionaliteit is nog niet gereed, maar er zullen stappen gezet worden om aan te kunnen sluiten zodra dit mogelijk is. Dit zal eveneens gebeuren in Omgevingsdienst-verband.

Eind 2019 zijn de eerste ervaringen opgedaan met de digitale testomgeving binnen het DSO. Hieraan is gewerkt via de landelijke try-out regio IJsselland en workshops. Waarschijnlijk wordt hier in het najaar van 2020 een vervolg aan gegeven in de regio IJsselland.

De Omgevingswet introduceert 4 kerninstrumenten voor gemeenten: omgevingsvisie, programma, omgevingsplan en omgevingsvergunning. De invulling en uitwerking van deze instrumenten is deels wettelijk bepaald en deels kan een gemeente zelf keuzes maken over de detaillering en werkwijze. De afgelopen periode is hiermee een start gemaakt, door a) kennissessies over de kerninstrumenten te organiseren en b) werksessies te organiseren waarin we onderzoeken hoe de huidige beleidsproducten zich verhouden tot de nieuwe kerninstrumenten. Doel is o.a. afspraken te maken hoe we in de praktijk de kerninstrumenten gaan toepassen in Deventer.

De omgevingsvisie is in december 2019 vastgesteld. De omgevingsvisie wordt in de praktijk gebruikt (o.a. carrousel) als kaderdocument en aan de hand van casussen wordt er gewerkt met de omgevingsvisie bij transformaties (hoe te gebruiken). Zoals aangekondigd in de visie, is het thema duurzaamheid verder uitgewerkt. Dit is gebeurd in het energieplan, vastgesteld op 1 juli 2020, hetgeen hiermee een integraal onderdeel is van de omgevingsvisie. De komende tijd wordt verder geïnventariseerd aan welke eisen de visie moet voldoen onder de Omgevingswet, dit gaat o.a. over milieu eisen en de digitale vorm van de visie, zie hierboven onderwerp DSO.

Vanuit pijler 3 is gewerkt aan het definitief maken van het bestemmingsplan Deventer Stad en Dorpen (bestemmingsplan verbrede reikwijdte) en de Verordening fysieke leefomgeving. Dit bestemmingsplan en de verordening is de eerste fase in de ontwikkeling van het omgevingsplan. Afgelopen periode, 1 juni 2020, heeft de raad dit bestemmingsplan en de verordening vastgesteld

De projectgroep Omgevingsplan is vormgegeven en ingeregeld voor de periode 2020 -2021. In deze projectgroep zitten medewerkers van verschillende teams en vertegenwoordiging van de Omgevingsdienst. Dit projectteam voert de regie op de verschillende acties die nodig zijn om het omgevingsplan te ontwikkelen. Het projectteam zal een Nota van uitgangspunten voor het omgevingsplan ontwikkelen en het handboek Omgevingsplan Deventer. Dit handboek geeft inzicht in de structuur van het omgevingsplan en regels, digitale opzet, regelvoorraad, vastgestelde uitgangspunten en proces voor wijziging van het omgevingsplan. Hiermee zijn wij in staat om de komende jaren initiatieven en (beleids)opgaven te kunnen blijven faciliteren en gelijktijdig toe te werken naar een compleet omgevingsplan. Verschillende werkgroepen zullen acties gaan uitwerken waarbij de fasering in de Nota van uitgangspunten voor het omgevingsplan uitgangspunt is. De projectgroep is er dit jaar in eerste instantie op gericht om de minimale acties voor het omgevingsplan die nodig zijn bij de inwerkingtreding van de Omgevingswet te realiseren.

Uit de inventarisatie van de processen blijkt dat deze al een goede basis vormen voor de Omgevingswet. De gewenste aanpassingen en verbeteringen in het kader van de Omgevingswet zijn deels toepasbaar op de huidige processen. Het aanpassen van de processen kan daarom ondanks uitstel van de wet doorgang vinden. Aan de hand van processen en soortgelijke werkzaamheden binnen functies, wordt de overlap gezocht tussen de verschillende teams om zo kennis van en werken onder de Omgevingswet te verdiepen.

Deventer neemt deel aan het Omgevingsplatform IJsselland van waaruit de samenwerking wordt gezocht op diverse thema’s met betrekking tot de Omgevingswet. Onder andere is vanuit dit platform de Omgevingstafel IJsselland vormgegeven. Aan de Omgevingstafel IJsselland nemen deel de Omgevingsdienst, Provincie, Veiligheidsregio, Waterschappen, Rijkswaterstaat en GGD. Gemeenten kunnen hun plannen ter advisering voorleggen aan de Omgevingstafel. De Omgevingstafel draagt bij aan de gewenste integrale advisering en procesversnelling.

Er is een eerste verkenning gemaakt van de gevolgen van de Omgevingswet voor de legesopzet en -inkomsten. Een uitwerking wordt aan uw college en raad voorgelegd. In de loop van 2020/21 worden financiële consequenties van de Omgevingswet verder in detail uitgewerkt.  
Medewerkers van alle betrokken teams hebben een presentatie gekregen vanuit de kerngroep over de Omgevingswet en hetgeen per 1 januari 2021 daadwerkelijk gaat veranderen qua werkwijze. Parallel hieraan is de digitale leeromgeving ingevoerd, waarin maatwerk over de aangeboden kennis wordt geleverd (per functie krijg je een specifiek pakket).  De monitor anders werken is voor de tweede keer uitgezet in de organisatie. De feedback uit de organisatie gebruiken we om de komende periode gericht acties uit te zetten om medewerkers voor te bereiden op de implementatie.

Voor de interne organisatie is een roadmap gemaakt om in de informatiebehoefte te voorzien. Diverse sessies zijn voorbereid. De 2e collegetour over het DSO heeft plaatsgevonden.

Voor de raad is samen met de griffie het programma 2020/2021 voorbereid. Met de raad heeft een eerste informerende sessie (presentatie vanuit de VNG) plaatsgevonden op dinsdag 25 februari jl. Als gevolg van de coronacrisis hebben daarna geen sessies meer plaatsgevonden. Door de uitstel van de Wet is een nieuwe planning gemaakt. In het najaar 2020 worden er drie technische informatiesessie over gehouden. De concept presentaties zijn gereed voor zowel college als raad.

Er is met de omgevingsdienst gesproken over de benodigde data en data-uitwisseling en wordt door studenten van Saxion onderzoek gedaan naar het meetbaar maken van de ambities en doelstellingen uit de omgevingsvisie.

Scope

Op koers

De algemene uitvoering vindt plaats binnen de gestelde kaders.

Financiën

Behoeft aandacht

De dekking bestaat uit diverse posten.

De raad heeft via 3 besluiten (begroting 2016, 2e kwartaalrapportage 2018 en 1e kwartaalrapportage 2019) €1.790.000 eenmalig beschikbaar gesteld. Aanvullend heeft de raad middelen beschikbaar gesteld om de basisregistraties op orde te brengen. Dit gaat om een bedrag van €1.062.500.

Daarnaast is binnen programma 5 het “oude” budget actualisatie bestemmingsplannen structureel voor €200.000 beschikbaar.

De inzet vanuit de organisatie wordt veelal gedaan door medewerkers waarvan de uren reeds zijn gedekt, zoals de inzet van de transitiemanager en de inzet van de organieke kerngroep en het opleidingsbudget vanuit personeel en organisatie.
Voor de jaren na 2020 wordt per jaar de budgetvraag beoordeeld; vooralsnog wordt hiervoor weerstandsvermogen aangehouden. Omdat de periode 2020 en verder formeel nog niet gedekt is zal financiën nu oranje moeten scoren.

Afwijking begroting?

Nee

Zie de tabellen "Kostenraming en dekking" en "Afwijkingen" hierna.

Afwijking investering?

Nee

Afwijking exploitatie?

Nee

Er zijn op dit moment geen afwijkingen van de begrote exploitatiekosten.

Kostenraming en dekking per jaar (x €1)

Informatiearchitectuur

Digitalisering basis op orde

Digitale dienstverlening en informatievoorziening

Monitoren, evalueren en datagestuurd werken

Instrumenten

Omgevingsvisie

Bestemmingsplan verbrede reikwijdte en omgevingsplan

Werkprocessen

Anders werken en organiseren

Communicatie en participatie

Organisatie

Afwijkingen t.o.v. jaarschijf begroting (x €1)

Informatiearchitectuur

Digitalisering basis op orde

Digitale dienstverlening en informatievoorziening

Monitoren, evalueren en datagestuurd werken

Instrumenten

Omgevingsvisie

Bestemmingsplan verbrede reikwijdte en omgevingsplan

Werkprocessen

Anders werken en organiseren

Communicatie en participatie

Organisatie

Reeds gedekt RGI

Reeds gedekt programmabegroting en organisatie

Reeds gedekt basisregistraties

Risico's en kansen?

Op koers

Vooralsnog stellen we voor de risico’s (m.u.v. structurele effecten implementatie) op te vangen binnen het projectbudget zelf door als ze zich voordoen andere keuzes te maken.

In mei 2021 heeft de minister besloten om de Omgevingswet met een jaar uit te stellen. De koepels waaronder de VNG zijn op dit moment in gesprek met de minister over de financiële gevolgen van dit uitstel. Gemeenten moeten hoogstwaarschijnlijk extra kosten maken voor de implementatie van de Omgevingswet. In het interbestuurlijke financiële akkoord over de Omgevingswet uit 2016 is overeengekomen dat de verschillende overheden de implementatie kosten zelf dragen en dat over de verwachte maatschappelijke baten geen korting zal komen. Onderzocht wordt hoe moet worden omgegaan met deze extra kosten. Dit moet in q3 2020 duidelijk worden. Dit kan invloed hebben op de begroting Omgevingswet van Deventer.

Het vierde risico is het feitelijk structurele effect van de Omgevingswet. Momenteel onderzoekt het ministerie samen met de koepels wat deze financiële effecten zullen zijn. Het structurele effect zal gaan spelen na 2024. Voor de huidige begroting heeft dit dus geen effect.

Zie de tabel "Risico" hierna.

Communicatie

Op koers

De essentie van de Omgevingswet is de communicatie en participatie met de samenleving. Bij het opstellen van de Omgevingsvisie is dit gebeurd met stakeholder sessies. In de zienswijze fase van de Omgevingsvisie is de communicatie en participatie voor de gehele implementatie omgevingswet meegenomen. Er zijn 5 avonden georganiseerd in 5 (deel) gebieden. Dit heeft bij de inspraak bij de raad geleid tot veel complimenten over het doorlopen proces.

Voor de Omgevingswet wordt gewerkt aan participatiebeleid waaraan initiatiefnemers moeten voldoen, indien zij een initiatief hebben. Ook neemt de gemeenteraad vóór invoering van de nieuwe wet een besluit over verplichte participatie en adviesrecht. In het najaar 2020 gaan we hierover in gesprek met college en raad.

Er is een nieuwe planning gemaakt voor activiteiten rondom de Omgevingswet, ook voor college en raadsleden.

De algemene communicatie over de Omgevingswet met bewoners, bedrijven en maatschappelijke organisaties wordt in 2021 opgestart. Landelijk is hiervoor een toolkit ontwikkeld, waarvan we ook in Deventer gebruik kunnen maken.

Risico's

1. Uitloop planning

25% van €400.000

Vaststellen PvA en goede beheersing

2. Invoering wetgeving vertraagd

10% van €500.000

Goed aansluiten op landelijke ontwikkelingen

3. Implementatie en transformatie leidt tot toenemende exploitatiekosten

In de transformatiefase zullen beleidskeuzes en financiële gevolgen integraal inzichtelijk moeten worden gemaakt. Een deel zal niet kunnen worden voorkomen en is autonoom.

4. Onvoldoende capaciteit in de organisatie en grote werkdruk, waardoor duurdere inhuur nodig is

Goede fasering en realistische mijlpalen en veel werk met werk maken.